Gdybym miała zrobić ranking umiejętności, które najskuteczniej zmieniają jakość relacji, czy to w pracy, czy w domu to komunikat JA byłby w TOP 5. Jest to jedna z tych umiejętności, które nie tylko pozwalają nam w pokoju żyć z innymi, ale także zadbać zarówno o swoje , jak i drugiej strony emocje.

 

Zanim przejdę do opisu, czym jest komunikat typu JA, chciałabym cię zaprosić do małego eksperymentu.

 

Wyobraź sobie, że (zupełnie nie umyślnie 🙂 ) zrobiłeś coś nie tak: spóźniłeś się na spotkanie, nie włożyłeś naczyń do zmywarki, nie wysłałeś raportu na czas, zdenerwowałeś się i powiedziałeś o dwa zadnia za dużo.

Widzisz osobę, która jest odbiorą Twojej wpadki i słyszysz:

– Jesteś nieodpowiedzialny

– Lekceważysz mnie

– Wkurzasz mnie

– Jesteś egoistą

Sprawdź jak się czujesz w tej sytuacji i jak masz ochotę zareagować. Wyobrażam sobie, że w zależności od relacji Twoja odpowiedź może wahać się od spokojnego: Proszę Cię, nie generalizuj , po (niestety bardziej prawdopodobne 😉 ) zarzuty: Chyba Ty 😉 , Sam jesteś nieodpowiedzialny i wyrzuty: A pamiętasz kto w tamtym tygodniu był na czas?

A teraz zapraszam Cię do kolejnego eksperymentu. Znów wyobraź sobie, że spotykasz osobę, która była odbiorcą Twojej wpadki, lecz tym razem mówi ona:

– Jest mi przykro mi

– Zdenerwowałem się

– Czuję złość

– Zestresowałem się

I znów sprawdź jak się czujesz i jak masz ochotę zareagować.

Gdy przeprowadzam ten eksperyment na sali szkoleniowej większość uczestników odpowiada, że ma ochotę powiedzieć Przepraszam, zamknąć temat i zwrócić uwagę, by nie popełniać podobnego błędu w przyszłości.

 

Tak właśnie wygląda różnica w reakcji na komunikat typu TY (Jesteś nieodpowiedzialny, Lekceważysz mnie, Jesteś egoistą, etc.) a komunikat typu JA (Jest mi przykro mi, Zdenerwowałem się, Czuję złość, etc.). Komunikat JA służy wyrażeniu naszych uczuć i oczekiwań w stosunku do drugiej osoby w taki sposób, aby nie były raniące. Pokazanie odbiorcy co mi to zrobiło, jak ja to zinterpretowałem, jak ja się z tym poczułem odkrywa część wnętrza, pokazuje co się ze mną dzieje. Jest przeciwieństwem wypowiedzi „Ty”, która mówi o rozmówcy.

 

Komunikaty typu TY

Jeżeli dokonujemy czyjejś charakterystyki, opisu, oceny, czyli mówi­my o tym: „Jaki jesteś”, posługujemy się komunikatami typu TY. Komunikaty typu TY są najczęściej używaną formą wyrażania informacji zwrotnych wobec innych ludzi. W taki właśnie sposób krytykujemy innych, chwalimy, prowadzimy rozmowy oceniające z pracownikami. W taki też sposób najczęściej myślimy o innych osobach.

 

Przejawem komunikatu typu TY jest:

  • ocenianie (jesteś dobry — jesteś zły, jesteś w porządku — jesteś
    nie w porządku), np. jesteś bardzo dobrym pracownikiem,
    jesteś niezdyscyplinowany“
  • etykietowanie (bez jednoznacznego znaku oceny), np. po prostu
    zawsze masz swoje zdanie, jesteś indywidualistą

 

Komunikaty typu JA

Komunikat JA służy wyrażeniu swoich odczuć w związku z jakąś sytuacją oraz, jeśli jest to potrzebne, wyrażeniu swoich oczekiwań co do tej sytuacji. Komunikat typu JA kładzie akcent na reakcje nadawcy dotyczące cech lub zachowań drugiej strony, jest całkowicie pozbawiony elementu oceniania i etykietowania. W dodatku taki komunikat pozwala szczegółowo opisuje zachowania i jest nastawiony na rozwiązania.

 

Podstawowa procedura komunikatu typu JA składa się z następujących elementów:

 

JA CZUJĘ (INFORMACJA O EMOCJACH)

Jeśli mówisz o swoich emocjach – odwołujesz się do czegoś, co nie podlega dyskusji. Raczej ciężko będzie komuś powiedzieć Wcale nie jest ci przykro, bo przecież tylko Ty wiesz co się w Tobie dzieje. Nazywanie emocji jest także jednym z najlepszych sposobów ich kontrolowania. Mówienie o sobie pozwala uniknąć atakowania, oceniania, etykietowania, co jest najprostszą drogą do zaostrzania konfliktów. Mówienie o swoich emocjach pozwala zwiększyć skuteczność komunikacji i załatwić sprawę bez niepotrzebnej eskalacji.


KIEDY TY (OPIS ZACHOWANIA) 

Ten krok ma na celu powiązanie emocji z konkretnym zachowaniem. Pamiętaj, że im bardziej obiektywny i konkretny będzie opis, tym mniej Twój rozmówca poczuje się zaatakowany. Będzie wiedział, że to nie uwaga do niego, tylko do jego zachowania. A zachowanie zawsze można zmienić.

Powiedz NIE zachowaniu i TAK osobie

Opisując zachowanie warto opowiedzieć o nim tak, jakbyśmy obserwowani nagranie kamery. Czy kamera widzi, że ktoś jest nieodpowiedzialny? Nie – na kamerze słyszysz, że ktoś mówi, że będzie o 16:00 i widzisz, że przychodzi o 16.30. I to jest właśnie opis zachowania, który chcemy wykorzystać.


OCZEKUJĘ

Bartek Stolarczyk pisze, że wyrażanie oczekiwań przypomina pisanie listu do świętego Mikołaja – jeśli nie napiszesz, że chcesz kolejkę to z pewnością dostaniesz skarpetki 🙂 W tym punkcie bardzo konkretnie opisz, co chcesz lub czego nie chcesz. Najlepiej ułożysz sobie w głowie tę część jeśli pomyślisz o tym, co ci się nie podobało i zastanowisz się czego chcesz w zamian.

 

Przykład:

„Oddajesz ten raport sześć dni po terminie {opis zachowania}. Muszę przyznać, że wściekły jestem na ciebie z tego powodu {informacja o emocjach}”. Proszę Cię, następnym razem przynieś mi go do godziny 12:00. {oczekiwanie}.

 

Dlaczego warto używać komunikatów typu JA?

  • Komunikaty typu JA nie zawierają ocen

Osoba, która jest odbiorcą oceniającej informacji zwrotnej, zwła­szcza gdy jest to ocena negatywna, najczęściej koncentruje się na zwrocie oceniającym w celu obrony lub polemiki z postawionym zarzutem, natomiast na ogół nie słyszy treści informacji zwrotnej i nie jest gotowa do rozwiązania problemu, z którego ocena wynikła.

  • Komunikaty typu JA są prawdziwe, ponieważ opisują fakty i emocje

Opis wydarzenia i opis własnych reakcji na te wydarzenia — to fakty. Na przykład szef był rozgniewany, że jego asystentka przyszła do pracy spóźniona o 45 minut. Przeżywanie gniewu to fakt, 45-minutowe spóźnienie to drugi fakt. Natomiast komunikat typu TY zawsze jest subiektywny, jak każda ocena. Ocena po­wstaje na podstawie faktów, ale nimi nie jest. Ocena to subie­ktywne wnioskowanie, które zawsze pozostanie mniej rzetelne i wiarygodne niż same fakty.

  • Komunikaty typu JA są bardzo konkretne, a więc łatwiej przyswa­jalne

Informacja zwrotna wyrażona w sposób konkretny i opisowy łatwo apeluje do odbiorcy. Odbiorca dzięki temu ma większe szansę na wierne zrozumienie tego, co zostało powiedziane. Łat­wiej mu również zapamiętać treść takiego komunikatu, co z ko­lei zwiększa szansę na skuteczne wykorzystanie podanych in­formacji.

  • Komunikaty typu JA są osobiste, a więc zwiększają poziom zaufa­nia i wzajemnej otwartości

Informacja zwrotna od JA jest osobista, gdyż mówi o naszych uczuciach, myślach, postawach. W praktyce często modeluje styl komunikacji w dialogu, który staje się intensywny i pełen znacze­nia, a zarazem bezpieczny.

Jest to kluczowy element, ponieważ dzięki niemu bierzemy odpowiedzialność za to, jak się czujemy, zamiast zrzucać winę na świat zewnętrzny. Jeśli przyczyna moich uczuć leży we mnie, mogę coś z tym zrobić, zresztą nie tylko ja.

 

Czy komunikat typu JA jest lekiem na całe zło i zawsze będzie skuteczny? Nie, chociaż byłoby miło 🙂

Czasami mamy do czynienia z ludźmi, którzy mimo ubrania informacji w formie komunikatu JA i tak zareagują agresją. Czasem druga strona będzie miała gdzieś nasze emocje i nie przejmie się tym, co do niej mówimy. Bywa. W takich sytuacjach mamy inne narzędzia – w kolejnym wpisie będziecie mogli poczytać o asertywnej procedurze stopniowania reakcji.

 

Jednak gdy chcesz:

– budować szczere i bliskie relacje w ludźmi, których lubisz lub kochasz

– budować relacje oparte na szacunku w pracy

– dbać spokój i partnerstwo w swoim związku

Komunikat JA będzie jednym z najlepszych narzędzi. W ten sposób zadbasz zarówno o siebie, jak i o bliskie Ci osoby. 

 

Jestem ciekawa, kto z Was korzysta z komunikatu JA i jakie macie doświadczenia.

Napiszcie w komentarzach!

 

Przydał Ci się ten post? Udostępnij go proszę na Facebooku! 

Niech inni też z niego skorzystają ?